Akal Sempozyumu

Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nün düzenlediği, V. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi çerçevesinde Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu başlıklı sempozyuma, yazar-çizerler, akademisyenler, öğretim elemanları, yayıncılar, editörler, eleştirmenler, öğretmenler, öğrenciler katıldılar. İzleyiciler, üç gün boyunca üç ayrı salonda ilerleyen nitelikli sunumlarla beslendiler.

ESOGÜ Konferans Salonu I'de  Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı'yla başlayan açılış programı, Sanatçı Yıldız Çiçek Sivri'nin müzik dinletisinin ardından, Ercüment Özçakır'ın Aytül Akal'ın yazar kimliğini anlatan tanıtım CD'si ile devam etti. 

Karşılaştırmalı Edebiyat Bölüm Başkanı ve Sempozyum Düzenlenme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ali Gültekin, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı ve Sempozyum Onursal Eş Başkanı Prof. Dr. Rüstem Kaya, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörü ve Sempozyum Onursal Başkanı Prof. Dr. Hasan Gönen'in konuşmalarının hemen sonrasında, Aytül Akal'ı bir sürpriz bekliyordu. Sahneye davet edilen Akal'a, Kitap Canavarı adlı kitabını Azarbeycan Türkçesine "uyğunlaşdıran" Doç. Dr. Tamilla Abbashanlı-Aliyeva, Azarbeycan Vektör Uluslararası İlim Merkezi tarafından verilen uluslararası ödülü sundu. Uşaq Edebiyyatına Xidmet Uluslararası Ödülü'ne eklediği Türkçe mektubunda Sayın Prof Dr. Elçin İsgenderzade, Azarbeycan'dan Akal’a şöyle sesleniyordu: "Vektör Uluslararası İlim Merkezinin Komisyon kararı ile Sizin Türk Dünyası Kültürüne büyük zahmet verdiğinizi nazara alarak ödül vermeyi kararlaştırdı ve biz de o ödülü Size gönderiyoruz."

Sempozyum Onur Konukları Dr. Fatih Erdoğan ve Mustafa Delioğlu'nun plaketleri sunuldu. Tekrar sahneye davet edilen Aytül Akal, sempozyumla ilgili duygularını dile getirdi. (video) Ardından Rektör Prof. Dr. Hasan Gönen ve Akal,  Delioğlu'nun "Sesin Rengi" başlıklı sergisinin açılışını yaptılar. 

Açılışa rengini veren bir başka etkinlik de, açılış konuşmalarını yapmak üzere Gülten Dayıoğlu'nun İstanbul'dan, Vali Nuri Okutan'ın Ankara'dan gelmeleri oldu. Bundan sonraki oturumlar, üç ayrı salonda ilerlemeye başladı. Hangi salonda hangi konuşmayı izleyecekleri telaşına düşen izleyiciler, salonlar arasında mekik dokudular. İzleyemedikleri sunumları, daha sonra yayımlanacak olan Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyum kitabından okuyabilecekleri bilmek, herkes için bir teselli idi.

9-11 Mayıs 2012'de Osmangazi Üniversitesinde gerçekleşen Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu, renkleriyle ve sürprizleriyle, eğlenmeyi ciddiye alan çocuk edebiyatı yazarlarının yaratıcı yönünü ortaya koydu. Nilay Yılmaz, Çiğdem Gündeş, Mavisel Yener ekibi, ilk günün gecesinde biraraya gelerek, internet aracılığıyla Fethiye'den iletişime geçtikleri Ercüment Özçakır'ın tasarım katkılarıyla, Akal’ın "Süper Gazeteciler" dizisine gönderme yapan eğlenceli  SUPER GASTE'yi hazırladılar. Esprili haberleri, eğlenceli röportajları, paparazzi fotoğraflarıyla ikinci günün sabahında çıkan SUPER GASTE, sempozyum konukları tarafından kapışıldı, neşeyle okundu; gazete aynı gün ikinci baskıyı yaptı. Sempozyum'un son günü ikinci sayısını çıkaran SÜPER GASTE, bu kez dört sayfa ilaveli olarak yayımladı.

Prof. Dr. Hasan Erkek ve Doç. Dr. Medine Sivri'nin kapanış konuşmalarının öncesinde, Akal'ı bir sürpriz daha bekliyordu: Sempozyuma konuk olan katılımcılar, üç gün boyunca gizlice elden ele dolaştırılan defterde sempozyumla ilgili duygularını dile getirmişti. Prof. Dr. Ali Gültekin, defteri Akal'a Sempozyum anısı olarak sundu.

Bir sempozyum böyle geçti... Geçti ama, belli ki yüreklerde bıraktığı renkler, sesler, kokular, hiç eksilmeyecek.

Sempozyum

“Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi” Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı alanının artık gelenekselleşen bir sempozyumu haline gelmiştir. Sempozyum dizisinden amaç; hem Türk çocuk ve gençlik edebiyatının gündemde kalmasını sağlamak ve gelişmesine katkıda bulunmak hem de özellikle bu alana hizmet vermiş ve vermekte olan çocuk ve gençlik edebiyatı yazarlarını onurlandırmak ve onları bilim adına ölümsüz kılmaktır. Bu amaçlarla yaptığımız sempozyum dizisinin ilki 2001 yılında yazar Gülten Dayıoğlu adına düzenlenmiş ve daha sonra sırasıyla Muzaffer İzgü, Ayla Çınaroğlu ve Gülsüm Cengiz gibi önemli yazarlar sempozyun dizilerinin  konusu olmuştur.

Şüphesiz ki erken dönemden başlayarak çocukların kitapla kurduğu etkileşim, onların duyu algılarının ve düşüncelerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Bu etkileşimdeki önemli etmenlerden biri de yazarlardır. Çocuk ve gençlik edebiyatı yazarlarının eserlerinde yer verdikleri dilsel, görsel ve işitsel uyaranlar, çocuk ve genç okurların toplumsal ve bireysel gelişmelerinde söz sahibi konumdadır.

Türk çocuk ve gençlik edebiyatının usta kalemlerinden biri olan yazar Aytül Akal ise çocuk ve gençlerin gelişiminde eserleriyle önemli rol oynadığı için, V. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi’nin konusu olmuştur.  

Sempozyum Kurulları

T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ
KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BÖLÜMÜ
V. ULUSAL ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAŞAYAN YAZARLAR SEMPOZYUM DİZİSİ
ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATINDA AYTÜL AKAL SEMPOZYUMU
9 - 11 Mayıs 2012

BİLİMSEL DANIŞMA KURULU
Sempozyum tarihindeki ünvanları ile
Prof. Dr. Asuman AĞAÇSAPAN (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Prof. Dr. Gülçin ALPÖGE (Yazar – Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği Başkanı)
Prof. Halil BUTTANRI (ESOGÜ Fen Edebiyat Fakültesi)
Prof. Dr. Selahattin DİLİDÜZGÜN (İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Üstün DÖKMEN (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi)
Prof. Dr. Hasan ERKEK (Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı)
Prof. Dr. Gelengül HAKTANIR (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi)
Prof. Dr. Cahit KAVCAR (Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi)
Prof. Dr. Onur Bilge KULA (Hacettepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Aylin KÜNTAY (Koç Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Muhtar KUTLU (Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi)
Prof. Dr. Nurdan KURAL (ESOGÜ Tıp Fakültesi)
Prof. Dr. Yüksel KOCADORU (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Ayla OKTAY (Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Nuran ÖZYER (Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi)
Prof. Dr. Sedat SEVER (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi)
Prof. Dr. Belma TUĞRUL (Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Prof. Dr. Bülent YILMAZ (Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi)
Doç. Dr. Müzeyyen BUTTANRI (ESOGÜ Fen Edebiyat Fakültesi)
Doç. Dr. Emine KOLAÇ (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Doç. Dr. Nedime Köşgeroğlu (ESOGÜ Sağlık Yüksekokulu)
Doç. Dr. Nilüfer ÖZABACI (ESOGÜ Eğitim Fakültesi)
Doç. Dr. Sibel TÜRKÜM (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Yrd. Doç. Dr. Canan ASLAN (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi)
Yrd. Doç. Dr. Şükran KARA (Anadolu Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Türkan KUZU (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Yrd. Doç. Dr. Nihal KUYUMCU (İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi)
Öğr. Gör. Yusuf ÇOTUKSÖKEN (Maltepe Üniversitesi)
Deniz YİĞİT (Çocuk ve Gençlik Programları Yapımcısı)

SEMPOZYUM ONUR KONUKLARI
Dr. Fatih ERDOĞAN (Yazar)
Mustafa DELİOĞLU (Ressam)

SEMPOZYUM ŞEREF KURULU ÜYELERİ
Gülsüm CENGİZ (Yazar)
Ayla ÇINAROĞLU (Yazar)
Gülten DAYIOĞLU (Yazar)
Muzaffer İZGÜ (Yazar)

SEMPOZYUM ONUR KURULU BAŞKANI
Prof.Dr. Hasan GÖNEN
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörü

SEMPOZYUM ONUR KURULU EŞBAŞKANI
Prof. Dr. Rüstem KAYA
Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı

DÜZENLEME KURULU BAŞKANLARI
Prof. Dr. Ali GÜLTEKİN
Doç. Dr. Medine SİVRİ

SEMPOZYUM DÜZENLEME KURULU ÜYELERİ
Doç. Dr. Tamilla ALİYEVA
Doç. Dr. Makbule MUHARREMOVA
Yrd. Doç. Dr. R. Şeyda ÜLSEVER
Yrd. Doç. Dr. Mehmet SEMERCİ
Yrd. Doç. Dr. Fesun KOŞMAK
Yrd. Doç. Dr. F. Betül ÜYÜMEZ
Yrd. Doç. Dr. Engin BÖLÜKMEŞE
Öğr. Gör. Tanya GEORGIEVA ÇİFTÇİ
Öğr. Gör. Zeynep ÇİFTÇİ

SEMPOZYUM SEKRETERLERİ
Arş. Gör. Arzu YETİM
Arş. Gör. Zeynep ORHAN
Arş. Gör. Veysel LİDAR

Sempozyum Günlükleri

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BÖLÜMÜ
V. ULUSAL ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAŞAYAN YAZARLAR SEMPOZYUM DİZİSİ
“ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATINDA AYTÜL AKAL SEMPOZYUMU”[1]

09–11 Mayıs 2012 tarihlerinde, sempozyum düzenleme kurulu başkanlığını Prof. Dr. Ali GÜLTEKİN ve Doç. Dr. Medine SİVRİ’nin, sekreterliğini Arş. Gör. Arzu YETİM, Arş. Gör. Zeynep ORHAN, Arş. Gör. Veysel LİDAR, Arş. Gör. Betül Havva YILMAZ’ın yaptığı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nin Meşelik Yerleşkesinde, Necla Özdemir Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen V. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi “Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu üç gün boyunca bilimsel bir şölen havasında sürdü. Üç gün boyunca, üç faklı salonda, sabah ve öğleden sonra olmak üzere toplam 22 oturumda 88 bildiri sunuldu. Sempozyumun açılış dinletisini, Anadolu Üniversitesi, Devlet Konservatuarı, Müzik Bölümü, Piyano Anasanat Dalı lisans öğrencisi Yıldız Çiçek Sivri, Schumann’ın “Viyana Karnavalı”, Beethoven’nin “Fırtına”, Liszt’in konser etüdü, no:2 “Waldeschrauchen” adlı parçalarla verdi.

Sempozyumun açılışında, ilk konuşmaları, bu sempozyum dizisinin ilkinin adına düzenlendiği, sempozyum şeref konuklarından yazar Gülten Dayıoğlu “Çocuk Edebiyatında Aytül Akal” ve Ankara İçişleri Bakanlığı Merkez Valilerinden Nuri Okutan “Hani Her Şey Oyundu?” Çalışmasından Hareketle Çocuk ve Gençlik Edebiyatının ve Yazarlarının Taşraya Tuttuğu Işık” başlıklarıyla yaptılar. Yurt içinden, kendi üniversitemiz dışında 28 farklı üniversiteden 62 akademisyenin, Türkiye’nin dört bir yayından yazarların ve çizerlerin (14 yazar), öğretmenlerin (8 öğretmen), yüksek lisans ve lisans öğrencilerinin de bildirilerle katıldığı sempozyum, adına yaraşır bir şeklide, çocuk tadında esprilerle ve sempozyum sırasında büyük özverilerle çıkarılan ve bu haliyle de bilimsel sempozyumlar sırasında yazar Mavisel Yener, Nilay Yılmaz ve Çiğdem Gündeş tarafından çıkarılan ilk gazete olma şerefine de nail olan sempozyum gazetesiyle birlikte oldukça verimli geçti. Sempozyumun onur konukları, Aytül Akal’ın birçok kitabını resimleyen ve onun metinlerini adeta çizgileriyle ölümsüzleştiren ressam Mustafa Delioğlu ve Aytül Akal’ın yazarlık yaşamında çok önemli bir yeri olan, çocuk ve gençlik edebiyatı yazarı Fatih Erdoğan’dı. Ayrıca sempozyum oturumları başlamadan önce Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hasan Gönen, Ressam Mustafa Delioğlu’nun “Sesin Rengi” konulu resim sergisinin açılışını yaptı. Sempozyum onuruna birinci gün, ev sahibi olarak Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü, Akademik Kulüp’de, ikinci gün, Tudem Yayınları Dedepark Oteli’nde görkemli birer kokteyl verdiler.

Sempozyum sırasında çok çeşitli başlıklarda bildiriler yer aldı. Roman, şiir, tiyatro, öykü ve masal alanında 114 kitabı bulunan ve 32’si, Almanca, İngilizce, İspanyolca, Farsça, Arapça ve Bulgarca’ya çevrilerek yurtdışında yayınlanan, TEDA Projesi kapsamında Türk yazarlar içinde 25 kitap ile en çok kitabı çevrilen yazarlar sıralamasında 4. olan Aytül Akal’ın hemen hemen tüm eserleri birçok bilimsel bildiriyle mercek altına alındı. Sunulan bildirilerin içerikleri genel hatlarıyla şu başlıklar üzerinde yoğunlaştı:

- Değerler eğitimi,
- Çevre duyarlılığı, insan-doğa ilişkisi,
- Eserlerin anadili becerisini geliştirmesine katkısı,
- Düş ve düşünce gücünü devindirme, düşselik,
- Fantastik öğeler,
- Estetik duygu yaratma,
- Kuşaklararası çatışmanın yarattığı sorunlar ve çözüm yolları,
- Aile, okul ve çevre üçgeninin önemi, 
- Klasik ve modern masal ilişkisi ve karşılaştırılması,
- Toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlılık ve toplumsal cinsiyet rollerinin algısı,
- Başka dillere çevirilerin çeviri kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi,
- Kültür aktarımına katkısı,
- Yazın dünyasında yazar-yazar, yazar-çizer işbirliği,
- Çocuk edebiyatında postmodernizmin izleri,
       - Eserlerin iletişim becerilerine katkısı,
       - Psikoloji penceresinden gereksinimlerin karşılanması,
       - Polisiye bir tür olarak romanların algısı,
       - Dünya edebiyatlarından eserlerle karşılaştırmalar,
       - Çocuk hakları açısından değerlendirmeler,
       - Metinlerarasılık bağlamında eserlerinde başka eserlerin izleri,
       - Göstergebilimsel açıdan kapak, resim ve metin analizi,
- Metindilbilimsel çözümleme,
       - Eserlerin iç ve dış yapı özellikleri,  
       - Çocuk bakış açısı ve çocuk algısı,
       - Eğitsel iletiler,
- Çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimlerindeki işlevleri,
       - Mizah öğesinin kullanımı,
       - Şiir dilindeki anlatım zenginliği ve şiirin çok katmanlılığı,
- Çocuk edebiyatı eserlerinde resim-metin ilişkisi, dil kullanımı ve görsellik,
- Söz varlığının ortaya çıkarılması,
- Karakter eğitimi,
- İnsan hakları ve demokrasi vurgusu,
- Öğretmen ve öğretmenlik algısı,
- Türkçe dersi öğretim programı ders kitaplarında yer alan eserlerin öğrencilerde bıraktığı etkiler,
- Teknolojinin bilinçli kullanılmasının yararları,
- İki dilli kitaplarında kültürel karşıtlıklar vb.

 Sunulan tüm bildiriler sonucunda, çoğunlukla Aytül Akal’ın Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı dünyasında çok kapsamlı bir yerinin olduğuna, metinlerinin yazınsal niteliğinin oldukça yüksek olduğuna vurgu yapılırken, yukarda sözü edilen başlıklar açısından eserlerinin oldukça yetkin ve varsıl bir içeriğe sahip olduğuna dikkat çekilmiştir. Eserlerinin birçoğunda antiotoriter ve antididaktik bir tavır takındığı, çocuğa eşitlikçi yaklaştığı, onu kendi başına bir birey olarak algılayarak yan yana durduğu ve çocuğun dünyasının içinden yani çocukluğun içinden çocuğa seslendiği, işlediği konuların çok çeşitlilik göstermesinin yanında, bu konuların çocuk gerçekliğine ve çocuk dünyasına yabancı olmadığı, yarattığı kahramanlarla insanı iyi ve kötü yanlarıyla bir bütün olarak doğal haliyle sergilediği, toplumsal cinsiyet eşitliği noktasında oldukça duyarlı olduğu, mizahi, yalın ve yetkin bir dil kullandığı, estetik değeri yüksek ve çocuğu bu yönde geliştirici olduğu, çocuğa ve çocuğun sorunlarına, ailesi, okulu ve çevresi ile olan ilişkilerine son derece duyarlı ve onlara çözüm üretmeyi başarabilen bir yazar tavrı sergilediği üzerinde durulmuştur.

Ayrıca yazar-yazar, yazar-çizer birlikteliğinin, paylaşımının meydana getirdiği eserlerin Türkiye’de ve dünyada bir ilk olduğuna ve bu tür ekip çalışmalarının ve disiplinlerarası çalışmaların bilim dünyasını ne kadar zenginleştirdiğine dikkat çekildi. Bu tür toplantılara katılıp bilimsel sunumlar yapanların incelediği kitapların bir elde toplanarak, bir kütüphane oluşturulması ve böylelikle daha çok çocuğa ve yetişkine ulaşılmasının amaçlanması gerektiği bir dilek ve öneri olarak sunuldu.

Çocukluk felsefesine yeterince değinilmediği ve bundan sonraki bu tür bilimsel çalışmalarda bu nokta üzerinde de yoğunlukla durulması gerektiği söylendi.

Tüm bu yönleriyle Aytül Akal’ın, Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatının önemli bir temsilcisi olarak, Dünya Çocuk ve Gençlik Edebiyatında da ülkemizi temsilen kalıcı bir yere sahip olacağına ve evrensel bir yazar olma yolunda ilerlediğine vurgu yapılmıştır.

Doç.Dr. Medine Sivri
[1] Doç. Dr. Medine SİVRİ, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü, Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Başkanı.

Teşekkürler...

Osmangazi Üniversitesi, Karşılaştırmalı Edebiyat bölümünün düzenledigi ve 09-11 Mayıs 2012 yılında gerçekleşen "Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal" başlıklı sempozyumun kitabı yayımlandı. Çocuk ve gençlik edebiyatının önemli bir kaynak eseri olarak raflarda yer alan kitap, 592 sayfa.

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nün Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyumu dizisinin beşincisi, 9-11 Mayıs 2012 tarihlerinde Aytül Akal adına düzenlendi. Oybirliğiyle verilen bu değerli kararları için Sayın Rektöre, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanına ve karar kurulunda yer alan saygıdeğer üyelere teşekkürlerimi sunarım.

1967 yılının yılbaşı gecesinde günlüğüme yazdığım “büyüyünce yazar ya da şair olma” dileklerimin gerçekleşmesi sihirli bir değnekle olmadı kuşkusuz. Bunun için çok çalışmam ve hayatımı adamam gerekti. Ben de severek çalıştım ve severek adadım hayatımı...  1974’de Hayat Mecmuası ile başlayan yazma yolculuğum, çocukların renkli dünyasına götürdü beni. Bu serüvende ilk kitabımı yayımlayan yazar ve yayıncı Dr. Fatih ERDOĞAN ile kitaplarımı renkleriyle zenginleştiren ressam Mustafa DELİOĞLU’nun sempozyumun “Onur Konukları” olarak yer almaları rastlantı değil, teşekkürümün ifadesidir.

Adıma sempozyum düzenleyen, Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanları Prof.Dr. Ali GÜLTEKİN’e ve Doç.Dr. Medine SİVRİ’ye, Sempozyum Düzenleme Kurulu Üyeleri, Doç.Dr. Tamilla ALİYEVA, Doç.Dr. Makbule MUHARREMOVA, Yrd.Doç.Dr. Şeyda ÜLSEVER, Yrd.Doç.Dr. Mehmet SEMERCİ, Yrd.Doç.Dr. Fesun KOŞMAK, Yrd.Doç.Dr. F.Betül ÜYÜMEZ, Yrd.Doç.Dr. Engin BÖLÜKMEŞE, Yrd.Doç.Dr. Farzaneh DOULATABADİ, Yrd.Doç.Dr. Özlem ÖZEN ve Öğr.Gör. Zeynep ÇİFTÇİ’ye ve Sempozyum Sekreterliğini başarıyla yürüten Araştırma Görevlileri. Arzu Yetim, Zeynep Orhan, Veysel Lidar ve Betül Havva Yılmaz’a teşekkür ederim. 

Sempozyumda, üç ayrı salonda eşzamanlı olarak sunuldu bildiriler. Kitapları okuyan, okuduklarını değerlendiren ve bildirilerini sunmak üzere Eskişehir’e gelen sevgili öğretmenler, yazar ve çizerler, eleştirmenler, biliminsanları, öğretim üyeleri ve öğrencilere teşekkürborcum vardır. Onların varlıkları ve emekleri olmasa, Sempozyum böylesine zengin ve nitelikli olabilir miydi? Teşekkürümün isim listesini, yazımın altına koyuyorum. Eğer adını atladığım varsa, gözümden kaçmıştır. Bilgilendirirseniz, özür dileyerek, hemen eklerim.

Bugüne kadar nitelikli yayımlarla çocukları ve gençleri kitaplarımla buluşturan ve her an yanımda olup beni destekleyen Uçanbalık ve TUDEM’e teşekkür ederim.

Son olarak, sevgili Vali NURİ OKUTAN ve zarif eşine, Sempozyum’a katılımlarıyla beni onurlandırdıkları için teşekkür ederim.

KATILIMCILAR
Soyadlarına göre alfabetik olarak:

Sempozyumun ardından

Prof. Dr. Hasan ERKEK

Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü, 9-11 Mayıs 2012 tarihlerinde, Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyumu dizisinin beşincisini düzenledi. Sempozyumun konuğu ve konusu, 20 yılı aşkın bir süredir alana yapıt sunan ve 100’ü aşkın kitabı bulanan Aytül AKAL’dı. AKAL’ın ilk kitabını yayımlayan yazar, yayıncı Dr. Fatih ERDOĞAN ile birçok kitabını bir ressam titizliği ve inceliğiyle resimleyen Mustafa DELİOĞLU ise sempozyumun “Onur Konukları” olarak yer aldılar.

Bugün çocuk ve gençlik edebiyatı hatırı sayılır bir noktaya gelmiş olmakla birlikte, küçümsemeli bir bakıştan kendini yeterince kurtaramamıştır. Geleneksel toplum dokumuz bunda etkili olmaktadır. Çocuk, gerek fiziksel, gerekse toplumsal “statü” açısından “küçük” olduğundan, onun için yapılan edebiyat da “küçük” olarak değerlendirilmekte, bu zihinsel yanılma yapıtlara da yansımaktadır. “Çocuğa göre”lik genellikle yanlış anlaşılmakta, çocuklar için yazılan şiirlerin, öykülerin, romanların, tiyatro oyunlarının “çocukça” ya da  “çocuksu” olabileceği düşünülmektedir. Edebi düzeyi düşük, sığ, “sade suya tirit” niteliğinde ama kitap formunda olan metinler yayımlanabilmekte, çocukların eline “çocuk kitabı” olarak ulaştıralabilmektedir. Ne çocuklara, ne de edebiyata uygun olan bu metinler “kötü örnek” oluşturmakta, onlardan esinlenerek yazılan metinlerse, öncekileri meşrulaştırabilmektedir. Benzer bir durum, gençlik edebiyatı için de geçerlidir. Gençler kendileri için yazılmış bu metinlere gülüp geçmekte, meraklıları, klasiklere ya da yetişkinler için yazılmış yapıtlara yönelmektedir. Gelişmiş bir çocuk ve gençlik edebiyatı için bu kısır döngünün hızla kırılması, çizgisel ve çoğulcu bir gelişimin bir an önce sağlanması gerekmektedir.

Sempozyumda, üç ayrı salonda eşzamanlı olarak sunulan bildirilerde, Aytül AKAL’ın, çocuklara, çocuk ve gençlik edebiyatına karşı böyle küçümseyici bir bakışa sahip olmadığı, yapıtlarında deneyselliği öne çıkardığı ortaya kondu. Bir kısmını, Mavisel YENER (iki tiyatro oyunu ve 10 kitap) ve Nilay YILMAZ’la (iki tiyatro oyunu) birlikte kaleme aldığı yapıtlarında, sanatsallıktan ödün vermediği belirtildi.

Alanda düşülen bir başka yanlış da uzmanlıkla ilgilidir. Çocuk ve gençlik edebiyatının ayrı bir uzmanlık gerektirdiği genellikle unutulmaktadır. Bu hedef kitleye yapılan edebiyata “acemilik” giderme sürecinin geçirileceği  bir alan olarak bakılabilmektedir. Önce çocuk edebiyatı alanında yapıtlar ortaya koyup sonra yetişkin edebiyatına yönelme “stratejisi” büyük bir yanılgıdır. Tersi belki anlaşılabilir ve daha anlamlı olabilir. Çünkü çocuk da, edebiyat da “muazzam”dır. Çocuğu derinliğine tanımadan, edebiyatın geleneğini özümsemeden, yazınsal açıdan ustalaşmadan, çocuk edebiyatına yönelme, çocuğa da, alana da büyük bir haksızlık olmakta, dahası zarar vermektedir. Oysa çocuklar ve gençler için yazılmış olan şiir, öykü, roman ve tiyatro oyunlarının “sanat yapıtı” düzeyine erişmiş olması beklenir. Çocuk ve gençlik edebiyatı, “yetişkin yazarların çocuklar ve gençler için yazdığı edebi yapıtlar bütünü” olarak da tanımlanabilir. Sözkonusu hedef kitle için yazılmış olan kitapların bu tanımı doğrulaması arzulanmalı ve bu arzu ortaya konan yazınsal ürünlerle gerçekleştirilmelidir.

Sempozyum boyunca, AKAL’ın, yazdığı yüzü aşkın yapıtıyla, çocuk ve gençlik edebiyatını-tiyatrosunu ayrı bir uzmanlık alanı olarak gördüğü, alanda derinleştiği ve kendini bu alana adadığı sonucuna varıldı. Yazdığı hemen her yapıtın, çocuklar ve gençler için “sanat yapıtı” düzeyine ulaştığı tescil edildi. Alanda hem bu kadar yetkin hem de bu kadar yaygın olarak yazan ve okunan bir yazarın sağlığında, böyle bir sempozyumla değerlendirilmeyi çoktan hak ettiğinin altı çizildi.

Bu alandaki bir yanlış anlaşılma da, çocuk ve gençlik edebiyatı ile eğitim ilişkisinde yatmaktadır. Çoğunlukla, çocuk ve gençlik edebiyatının eğitimin hizmetinde olduğu yanılgısına düşülmektedir. Oysa bu çok eskimiş ve gelişmiş batı ülkelerinde artık “tedavülden kalkmış” bir düşüncedir. Uygulamalarına da nadir olarak rastlanmaktadır. Elbette, eğitimin de, çocuk ve gençlik edebiyatının da hedef kitlesi çocuklar ve gençlerdir. Ama bu, her ikisinin aynı amaçları taşıdığı, aynı işlevleri yerine getirdiği anlamına gelmemelidir. Eğitimin amacı ve işlevi öğretme ve eğitmeyken, çocuk ve gençlik edebiyatının amacı ve işlevi daha çok estetiktir. Edebiyat, yetişkinleri olduğu gibi, çocukları ve gençleri de, sanatsal zevklerle buluşturur. Dünyalarını zenginleştirir. Hayal güçlerini harekete geçirerek onu daha da genişletir. İnsanı derinliğine tanıtır. Empati duygularını geliştirir. Demokratik tutumlarını pekiştirir. Hayata dair yeni ufuklar açar. Onların, olaylara çok yönlü bakmalarına, her şeyi katmanlarıyla görmelerine katkıda bulunur. Edebi yapıtların, çocuklar ve gençler için yardımcı, pekiştirici “ders kitabı” olarak değerlendirilmesi bir yanılgıdır. Çocuk ve gençlik edebiyatı kuşkusuz, çocukların ve gençlerin gelişiminde önemli rol oynar. Böylece eğitimlerine katkıda bulunur. Ama bu işlevi ikincil ve dolaylıdır. Çağdaş çocuk ve gençlik edebiyatının-çocuk tiyatrosunun, çağdaş eğitim kuramlarına aykırı düşmemesi kuşkusuz önemlidir. Ancak, çocuk ve gençlik edebiyatının da, tiyatrosunun da birincil amacı ve işlevi eğitimsel değil, sanatsal olmasıdır.

Sempozyumda, AKAL’ın, eğitimi dışlamamakla ve ona aykırı yazmamakla birlikte, hemen bütün yapıtlarının edebi niteliği ortaya kondu ve hakkı teslim edildi. Yapıtlarının empati duygusunu nasıl geliştirdiği, demokratik tutumu nasıl öne çıkardığı, düşsel olanı yerli yerinde kullanarak çocukların ve gençlerin hayal gücünü nasıl harekete geçirdiği, sanatsal olarak onları nasıl esinlediği sunulan çeşitli bildirilerle saptandı.

Aytül AKAL Sempozyumu nedeniyle gündeme gelen ve düşündürücü olan konulardan biri de, bu alandaki bilimsel ve eleştirel çalışmaların niteliği oldu. Geçmişi üçbin yılı aşan yetişkin edebiyatı ile karşılaştırıldığında, kurumsallaşmış hali ikiyüz yılı aşmayan çocuk ve gençlik edebiyatı-tiyatrosu alanının çok yeni olduğu açıktır. Bu yeni alanda, sanatsal yapıtların azlığının yanı sıra, bilimsel ve eleştirel yapıtların da azlığı bir gerçektir. Ülkemizde, çocuk ve gençlik edebiyatı-tiyatrosu üzerine çalışma yapanlar kaynak sıkıntısıyla karşılaşmaktadır. Çoğu “malumun ilamı”ndan ileri gidemeyen birkaç kitabın sürekli kaynak olarak kullanılması, dipnot olarak gösterilmesi yapılan çalışmaların bilimsel niteliğini zayıflatmaktadır. Bilimselliğin tek ölçütü dipnot göstermek değildir.  Yapılan istatistik çalışmaları da, yeni bakış açılarına, derinlikli yorumlara muhtaçtır. Bu yapılmadığı sürece, alt alta sıralanan sayıların da bilimselliğe yeterince katkı sağlamayacağı unutulmamalıdır.

Çocuk ve gençlik edebiyatı-tiyatrosu alanında yapılacak olan eleştirel ve bilimsel çalışmaların bu kısırdöngüden kurtarılması gerekmektedir. Bu alan, psikoloji, sosyoloji, felselefe, siyasetbilimi, dilbilim, göstergebilim,... alanlarıyla ilişkilendirilerek derinleşebilecektir. Yeni bilimsel alanlarla ilişki kurularak ortaya konan çalışmaların sayısı sınırlıdır. Daha çok disiplinlerarası ve karşılaştırmalı çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yabancı literatürün iyi takip edilmesi, ortaya konacak bilimsel ve eleştirel çalışmaların gelişmiş ülkelerde aynı alanda yapılmış olan çalışmalara dayandırılması önemli bir açılım sağlayacaktır.

Aytül AKAL sempozyumunda bu nitelikte bildiriler sunulmakla birlikte, katılımcılarda bunların çoğalması arzusu belirtildi. Sanatsal çalışmalar kadar, bilimsel ve eleştirel çalışmaların da nicelik ve nitelik açısından artması, çocuk ve gençlik edebiyatını-tiyatrosunu daha iyi güçlü bir noktaya taşıyacaktır.

Çocuk ve gençlik edebiyatı-tiyatrosu alanlarında, böylesine nitelikli ve bu kadar çok sayıda yapıt ortaya koyduğu için Aytül AKAL’ı, onun adına sempozyum düzenleyen, Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanları Prof.Dr. Ali GÜLTEKİN’i ve Doç.Dr. Medine SİVRİ’yi, Sempozyum Düzenleme Kurulu Üyeleri, Doç.Dr. Tamilla ALİYEVA, Doç.Dr. Makbule MUHARREMOVA, Yrd.Doç.Dr. Şeyda ÜLSEVER, Yrd.Doç.Dr. Mehmet SEMERCİ, Yrd.Doç.Dr. Fesun KOŞMAK, Yrd.Doç.Dr. F.Betül ÜYÜMEZ, Yrd.Doç.Dr. Engin BÖLÜKMEŞE, Yrd.Doç.Dr. Farzaneh DOULATABADİ, Yrd.Doç.Dr. Özlem ÖZEN, Öğr.Gör. Zeynep ÇİFTÇİ’yi kutlamak gerekiyor. Kutlanması gereken iki önemli kuruluş da, çocukları ve gençleri kaliteli kitaplarla buluşturan Uçanbalık ve TUDEM Yayınevleri. Sempozyumun düzenlenmesinde, önemli katkıları olan, sempozyum boyunca günlük bir gazete çıkaran Mavisel YENER, Nilay YILMAZ ve Çiğdem GÜNDEŞ de özel birer teşekkürü hak ediyor.

Sempozyumda, yazarlar, eleştirmenler, biliminsanları, öğretim elemanları, öğrenciler, okurlar olarak, Aytül Akal’ın kitaplarıyla oluşan ateşin etrafında toplandık. Bu ateşin güçlenerek ileriye taşınması için herkese büyük sorumluluk düşmektedir.